Pandemiden bu yana konut sektörünün karşı karşıya kaldığı açmaz, talebin yeterli derecede karşılanamaması ve sorunların sürüncemede kalması nedeniyle her geçen gün daha da büyüyor. İnşaat maliyet endeksi, 2022 yılı Eylül ayında geçen yıla göre yüzde 119,8 arttı. İnşaat maliyetlerindeki artış devam ederse yatırımların bu durumdan nasıl etkileneceği belirsiz.
Her ne kadar fiyatlar inanılmaz noktalara ulaşsa da konut satışları, düşüşte. Satışı düşen bir şeyin normalde fiyatı da düşer ama ne hikmetse konut sektöründe bu, bir türlü mümkün olmuyor!
BTSO Meclis Üyesi-Makaza Altın İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Altın’a nedenlerini sordum. Zira kendisi maliyet ve fiyat odaklı sorunlara çözüm yolları ararken yatırımlara da bir şekilde devam etmeye çalışan bir iş insanı.
Mustafa Altın’a göre bu tablonun nedenleri arasında yüksek enflasyon ortamı ve artan inşaat maliyetlerinin, satış fiyatlarına yansıması; vatandaşın alım gücünün her geçen gün daha da azalması; yüksek faizler ve bankacılık düzenlemeleri nedeniyle konut kredisine ulaşımın zorlaşması ve arsa maliyetinin toplam konut maliyetine yüksek etkisi. Bu maliyet, Avrupa ülkeleri ve ABD’de ortalama yüzde 22 iken, bizde ise yüzde 50’ler civarında!
Önümüzdeki tablo, 2022’nin son ayları ve 2023’te konut satışlarında düşüşün devam edeceği yönünde. Peki, satışlarda düşüş ve ‘yapışkan fiyat’ etkisi devam ederse neler olur?
Altın’a göre konut üreticilerinin yeni yatırım yapma isteği azalacak ve bu durum, arz-talep dengesinde kısır döngüye dönüşecek. Fiyatlar konusu, yine önemini koruyacak. Dolayısıyla üretimin mevcut ihtiyaca cevap verememesi nedeni ile fiyatlar, barınma ve kira problemine bağlı sosyal sorunlar sürecek.
Sektör temsilcileri, uzun süredir çeşitli vesilelerle sorunları birebir ekonomi yönetimine aktarıyor. Ancak çözüm noktasında önemli kilit noktalar varlığını koruyor.
Altın’a göre mevcut şartlar doğrultusunda yapılabilecek birçok şey var: Vatandaşın alım gücünü arttıracak tedbirler hayata geçirilmeli. Satışı teşvik eden değil, üretimi teşvik eden politikalara öncelik verilmeli. İnşaat malzeme ve girdilerindeki maliyetleri düşüren, üretimi kolaylaştıran yaklaşım, tüm taraflarca benimsenmeli. Konut kredilerinde zorlaştırıcı uygulamalar gözden geçirilmeli, ilk kez/oturum amaçlı konut alacaklar için süreç kolaylaştırılmalı. Arsa maliyetini düşürecek politikalar geliştirilmeli, maliyeti uygun arsa üretip son kullanıcıya bunun yansıtacak formüller oluşturulmalı. Dar ve orta gelirli ailelere yönelik, gerçek anlamda kooperatifçilik tekrar gündeme alınmalı. Bu konu, kooperatifçilik ile ilgili yasal düzenlemeler çok detaylı şekilde tekrar düzenlendikten sonra ele alınmalı.
Mustafa Altın’ın önündeki reçete bu şekilde… Bir yanda acı maliyet gerçeği ve bir yanda konut edinme talebini frenleyen yapışkan fiyat sarmalı, sektörün önünde adeta takoz gibi duruyor. Bu takozun kaldırılması ya da biraz da olsa uzaklaştırılması için sosyal konut projesinin dışında sektörün sorunlarına daha somut çözümler geliştirilecek eylem planlarının hazırlanması gerekiyor. Kooperatifçilik konusu da çok detaylı bir şekilde ele alınmalı.
