Yakın zamanda ay çiçeği yağı ile ilgili spekülasyonların nelere yol açtığına şahitlik ettik. Her ne kadar yağ konusunda arz sorunu çözülmüş olsa da fiyat ve kalite kaynaklı sorunlar devam ediyor. Yağların hayatımızdaki ağırlığını sorgulamamıza yol açan o hareketliliğin etkileri sürerken bitkisel yağ cephesinde gelecek adına umutları yeşertecek bir gelişme yaşandı, pelemir yağı ile ilgili…
Buğday tarlalarında yabani olarak yetişen doğal bitki türü pelemir (cephalariae), önceleri pek değerlendirilemese de son yıllarda içerdiği yağ nedeniyle yağlık bitki olarak öne çıkıyor. Bitkinin tohumlarında sabit yağ oranı yüzde 21- 26, protein oranı ise yüzde 14-20 arasında değişiyor. Yağlık ay çiçeğine baktığımızda ise yüzde 38-50 arasında yağ ve yüzde 20 oranında protein karşımıza çıkıyor. Pelemir-ay çiçeği yağı karşılaştırması, çok ciddi bir endüstriyel işleme potansiyelini gözler önüne seriyor.
İçeriğindeki ‘epoksi asit’ nedeniyle bu haliyle yemeklik olarak kullanılmaması gereken pelemir yağı, yüzde 19-20 oranındaki miristik asit nedeniyle sabun sanayii için oldukça elverişli. Deri ve tekstil sanayiinde kullanılması da uygun. Keza ekmekçilikte de tohumlarından elde edilen un ve yağdan; düşük düzeylerde (%0.5-3.0) buğday ununa karıştırılarak zayıf unların kuvvetlendirilmesinde, ekmeğin bayatlaması geciktirme ve hamurun daha iyi kabarmasında da faydalanılmış.
Ege Üniversitesi’nde de bu çalışmadan ayrı yapılan araştırmada bilim insanlarımız, pelemirin sadece Türkiye'de yetişen iki türünde, kanser tedavisinde kullanılan saponin türü bileşiklere rastlandığını açıklamış. Bitkideki bileşiklerin ilaçlardan daha aktif olduğunu belirlemişler. Kanser tedavisi için devrim niteliğinde bir buluş daha…
Biyodizel üretiminde bile kullanılan bu denli kıymetli ama bir türlü hak ettiği kadar değerlendirilmeyen pelemir için 2014 yılında bir grup idealist akademisyen-araştırmacı, kolları sıvayıp endüstriyel tarım konusunda çok önemli bir çalışma başlattı. Ziya Organik A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Hava Demir’in keşfi sonucu ortaya çıkan pelemir bitkisi çalışmalarına Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Gıda Mühendisliği Bölümü akademisyenleri tarafından araştırmalar ve projeler eklenerek patent başvurusu da yapıldı. YTÜ Yıldız Teknopark Patent Birimi’nin desteğiyle alınan, patenti üniversiteye ait olan pelemir yağından üretilen kozmetik ürün için patent devri de geçtiğimiz günlerde yapıldı.
Törende Bursalılar için tanıdık bir isim vardı: Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) Genel Sekreteri Doç. Dr. M. Zeki Durak… İkinci patent almanın gururunu yaşadıklarını belirten BEBKA Genel Sekreteri Durak, şimdilik sınırlı sayıda üretilen pelemir yağı kremi hediye etti. Yaşlandırmayı geciktirici (anti-aging) özelliğiyle öne çıkan bu ürünü güneş kremi olarak kullanmak da mümkün. Fare deri hücrelerinde yaptıkları denemelerde binde 7 gibi bir oranla bile kullanıldığı zaman yüzde 180 oranında hücreleri yenileme hızını arttırdığını tespit etmişler. Kozmetik sektörü için gerçekten çok değerli bir başarı bu
Zeki Durak; aloe vera, avokado, badem ve hindistan cevizi yağı ne kadar popülerse birçok testte başarılı sonuçlar veren pelemir yağı katkılı formülasyonları yakın zamanda daha fazla göreceğimizi de söylüyor. Öyle görünüyor ki pelemir, özellikle kozmetik sektöründe taşları yerinden oynatacak! Şimdilik sınırlı sayıda deneme ürünü olarak ulaşabildiğimiz kozmetik ürününün satışına yakında başlanacağını paylaşmış olalım. İhracatı da hedeflenen pelemir yağı, ülke ekonomimiz için hayırlı olsun… Emeği geçen akademisyenlere ve iş dünyasına yürekten teşekkürler…
Erdal Çatalkaya
