Bursa UludaÄŸ Üniversitesi’nde (BUÜ) görev yapan akademisyenler, farklı trafik ve yol koÅŸullarının otomobil sürücülerinin biliÅŸsel yükleri üzerinde yarattığı etkiyi araÅŸtırıyor. Akademisyenler; trafik yoÄŸunluÄŸu, yol ÅŸartları ve sürüÅŸ ile eÅŸ zamanlı gerçekleÅŸtirilen çoklu görevlerin sürücülerin biliÅŸsel yükleri üzerindeki etkisini ortaya çıkarmayı hedefliyor.
Gerçek yol koÅŸullarında sürücünün beyninden alınacak elektriksel sinyaller üzerinden nicel veri elde edilecek çalışma Türkiye’de ilk olma özelliÄŸi taşıyor. Farklı bilimsel disiplinlerden faydalanılarak yürütülen ve BUÜ-BAP tarafından desteklenen proje hakkında bilgi veren BUÜ Mühendislik Fakültesi Endüstri MühendisliÄŸi Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Tülin Gündüz, yürütülen çalışmanın Türkiye’de Nöroergonomi alanında ilk kez gerçek trafikte ve gerçek sürücülerle yapıldığını vurguladı.
BÄ°LÄ°ÅžSEL YÜK SINIFLANDIRMASI Ä°ÇÄ°N YAPAY ZEKA KULLANILIYOR
Günlük hayatta en sık karşılaşılan iÅŸlerden biri olan otomobil sürme iÅŸini biliÅŸsel anlamda ele aldıklarını kaydeden Prof. Dr. Tülin Gündüz; “BiliÅŸsel yükün araÅŸtırıldığı ergonomi çalışmalarında genellikle sübjektif yöntemler kullanılıyor. Bu çalışmada biliÅŸsel yükün sayısal olarak ortaya konabilmesi için EEG sinyalleri kullanıyoruz. Ulusal literatürde EEG çalışmaları genellikle tıp ve eÄŸitim alanlarında kullanılsa da mühendislikte de artık kullanılmaya baÅŸlandı. Çalışmanın ilk özgün yönü biliÅŸsel yükün sayısal bir veri olarak gösterimi için EEG ölçümü yapılacak olmasıdır. Bunun yanı sıra otomobil sürme iÅŸi gibi günlük hayatta oldukça sık yapılan bir iÅŸi ele alacak olması ve biliÅŸsel yük sınıflandırması için yapay zeka yöntemlerinden faydalanılacak olması projenin diÄŸer özgün yönlerinden biridir” diye konuÅŸtu.
PROJE MULTÄ°DÄ°SÄ°PLÄ°NER ALANDA ÇALIÅžMAYI KAPSIYOR
Yapılan çalışma, Nöroergonomi alanında olmakla birlikte, mühendisliÄŸin yanı sıra farklı disiplinlerden araÅŸtırmacıları içinde barındırıyor. Projede Doç. Dr. Özlem TaÅŸkapılıoÄŸlu Nöroloji alanında çalışmaya katılırken, Doç. Dr. Ä°lker KüçükoÄŸlu yapay zeka alanında destek veriyor. Projenin deneysel çalışmaları Fen Bilimleri doktora öÄŸrencileri Hilal Atıcı Ulusu ve Derya Ä°de tarafından gerçekleÅŸtiriliyor. Projenin sonuçlarının, mühendislik ve tıp alanının ortak çalışmasıyla otomotiv sektörüne önemli katkılar sunacağı öngörülüyor.
“SÜRÜCÜ AYNI ANDA ÇOK SAYIDA UYARANA MARUZ KALIYOR”
Otomobil kullanma iÅŸinin zihinsel olarak karmaşık bir iÅŸlem olduÄŸunu söyleyen Gündüz, sürücünün eÅŸ zamanlı olarak birden çok gösterge verisi ve uyarana maruz kaldığını, güvenli bir sürüÅŸü devam ettirebilmek için sürekli dikkatli ve odaklanmış halde bulunması gerektiÄŸine iÅŸaret etti. BUÜ’lü akademisyen; “Otomobil sürücülerinin zihinsel durumları sürüÅŸ güvenliÄŸi ve performansı üzerinde etkili olduÄŸundan, özellikle farklı trafik ve yol ÅŸartlarında sürücülerin biliÅŸsel yüklerinin incelenmesi gerekiyor. Bu projede otomobil sürücülerinin biliÅŸsel yüklerinin araÅŸtırılması için nöro-görüntüleme yöntemlerinden yararlanıyoruz” açıklamasında bulundu. Proje sayesinde Türkiye’de henüz yeni çalışılmaya baÅŸlanan nöroergonomi alanında literatüre katkı saÄŸlamayı amaçladıklarının altını çizen Prof. Dr. Tülin Gündüz, proje ile aynı zamanda bir doktora tezi, 2 adet SCI kapsamındaki uluslararası dergi makalesi yayımlamayı hedeflediklerinin bilgisini paylaÅŸtı.
GÖNÜLLÜ DENEKLER ARANIYOR!
Deney süreçlerinin halen devam ettiÄŸini söyleyen Endüstri MühendisliÄŸi Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Tülin Gündüz, Görükle Kampüsü çevresinde belirlenen ve yaklaşık 25-30 dakika süren sürüÅŸ deneyleri için gönüllü katılımcıları deneylere davet ettiklerini belirtti. Deneklerin projede kendi araçları ile yer alabileceklerini vurgulayan Gündüz; “Bugüne kadar çok sayıda gönüllü katılımcı bulduk. Bunların içerisinde akademisyen, personel ve öÄŸrenciler de yer alıyor. Çalışmadaki verilerin daha saÄŸlıklı olabilmesi için katılımcı sayısını arttırmayı arzu ediyoruz. Kendi arabası olan ve bilimsel çalışmamızda bizlere katkı saÄŸlamak isteyen herkesi üniversitemizde misafirimiz olmaya davet ediyoruz” ÅŸeklinde konuÅŸtu.
